Badania prenatalne umożliwiają zadbać o zdrowie matki i dziecka w okresie ciąży. Zależnie od trymestru, wieku kobiety i predyspozycji może być wymagana bardziej specjalistyczna diagnostyka. Dzięki temu możliwe jest wykrycie ewentualnych zaburzeń i nieprawidłowości, które mogą się pojawić podczas tego skomplikowanego procesu, jakim jest ciąża. Jakie więc badania prenatalne należy i warto wykonać? Podpowiemy w tym artykule.
Badanie USG w czasie ciąży
Badania USG umożliwiają dokładną analizę rozwoju zarodka, a następnie płodu. Nowoczesna aparatura daje wysokiej jakości obraz, dzięki czemu można wyłapać różne zaburzenia już na samym początku i wdrożyć odpowiednie działania i terapie. Właśnie dlatego USG należy wykonać przynajmniej raz w każdym trymestrze ciąży.
W pierwszym trymestrze między 10. a 11. tygodniem powinny zostać zbadane:
- parametry pęcherzyka ciążowego i żółtkowego;
- grubość fałdu karkowego (NT);
- obecność kości nosowej (NB);
- zarys oraz pomiary poszczególnych organów;
- kontrola pracy serca.
Umożliwia to już na początkowym etapie sprawdzenie, czy płód rozwija się prawidłowo.
W drugim trymestrze ciąży około 20-22 tygodnia, powinno być wykonane badanie USG połówkowe, podczas którego oceniane są:
- czynność serca;
- ruchy płodu;
- ułożenie płodu;
- ilość płynu owodniowego;
- położenia łożyska.
Analizowany jest również rozwój płodu i poszczególnych narządów, między innymi mózgu, nerek, żołądka, przewodu pokarmowego, szkieletu, kończyn górnych i dolnych. Można już także określić płeć dziecka.
Na tym etapie można ocenić, czy u dziecka nie występują żadne wady anatomiczne, narządy wewnętrzne rozwijają się prawidłowo, oraz czy szyjka macicy nie rozwiera się zbyt wcześnie. W razie nieprawidłowości w wielu wypadkach odpowiednio dobraną terapię można rozpocząć jeszcze w okresie płodowym.
USG prenatalne III trymestru ma na celu sprawdzić, jak rozwija się dziecko w łonie matki oraz skontrolować czynność serca. Umożliwia to wykrycie nawet drobnych wad serca i podjęcie odpowiednich kroków w celu ich leczenia.
W specjalistycznych ośrodkach medycznych, takich jak Dolnośląskie Centrum Ginekologii i Zdrowia Rodziny we Wrocławiu https://www.dcg.wroclaw.pl/ można również wykonać USG 3D/4D, czyli USG trójwymiarowe w czasie rzeczywistym. Te nowoczesne aparaty ultrasonograficzne pozwalają na otrzymanie niezwykle dokładnego i realistycznego obrazu dziecka w łonie matki. Dzięki temu rodzice mogą zobaczyć nie tylko zarysy swojego potomka, ale ruchy, zachowania, a nawet rysy twarzy.
Jakie badania diagnostyczne są potrzebne w czasie ciąży?
USG pozwala ocenić rozwój dziecka na poszczególnych etapach ciąży. Należy jednak pamiętać, że ciąża jest ogromnym obciążeniem dla organizmu matki. Dlatego tak istotne jest również kontrolowanie stanu zdrowia kobiety. W tym celu potrzebne są jeszcze dodatkowe badania. W pierwszym trymestrze najlepiej do 10. tygodnia ciąży należy wykonać:
- morfologię krwi
- poziom glukozy we krwi
- badanie w kierunku konfliktu serologiczne
- cytologię (jeśli nie była robiona w ciągu ostatnich 6 miesięcy)
- badanie gruczołów sutkowych
- badanie pH pochwy
- badanie ogólne moczu
- badanie w kierunku kiły (VDRL)
- badanie w kierunku wirusa HIV
- badanie w kierunku HCV
- badanie przeciwciał odpornościowych
- badanie przeciwciał przeciwko różyczce i toksoplazmozie (IgM i IgG).
Umożliwi to dokładną ocenę stanu zdrowia kobiety w ciąży i wykrycie ewentualnych koniecznych do wyleczenia infekcji bakteryjnych, czy chorób wirusowych. W razie wystąpienia jakiś nieprawidłowości dobierana jest odpowiednia terapia, by nie doszło do poważnych komplikacji.
Niektóre badania, między innymi badanie ogólne moczu, cytologia, pomiar ciśnienia krwi, masy ciała czy glukozy we krwi muszą być wykonywane regularnie co kilka tygodni. Warto podkreślić, że jednym z powikłań w okresie ciąży jest tzw. cukrzyca ciążowa, która zbyt późno zdiagnozowana lub źle leczona może prowadzić do poważnych zaburzeń.
Specjalistyczne badania prenatalne dla kobiet po 35 roku życia
U kobiet po 35 roku życia oraz tych pacjentek, u których po przeprowadzonym wywiadzie stwierdzone zostało podwyższone ryzyko wystąpienia wad rozwojowych płodu, zaleca się wykonanie specjalistycznych badań prenatalnych. Obecnie są już dostępne badania prenatalne nieinwazyjne i inwazyjne.
Do badań prenatalnych nieinwazyjnych zaliczane jest badania USG wykonywane w I, II oraz III trymestrze, o czym wspominaliśmy na początku artykułu, oraz specjalistyczne testy.
Test zintegrowany
Przeprowadzany jest w I trymestrze ciąży, a dokładnie pomiędzy 10. a 13. tygodniem. Jest to połączenie dwóch badań — analizy krwi pod kątem poziomu białka PAPP-A (ciążowe białko osoczowe A) oraz wolnego związku beta HCG, oraz specjalistycznego badania USG genetycznego z pomiarem przezierności karkowej płodu. Badanie to umożliwia wykrycie aberracji chromosomalnych, powodujących między innymi: zespół Downa, Patau, czy Edwardsa. Test zintegrowany powinien być wykonany przez specjalistę, który posiada certyfikat FMF.
Test potrójny
To badanie krwi wykonywane w II trymestrze, między 15. a 20. tygodniem ciąży. Oznaczane są poziomy wolnej beta-HCG, alfa-fetoproteiny (AFP), oraz wolnego estriolu. Zazwyczaj jest zalecany w sytuacji, kiedy nie przeprowadzono wcześniejszych testów, lub na zlecenie lekarze, jeśli istnieje podejrzenie wystąpienia wady wrodzonej.
Jeśli badania prenatalne nieinwazyjne wykażą nieprawidłowości, lekarz po konsultacji z pacjentką, może zlecić jedno z trzech inwazyjnych badań prenatalnych:
- Amniopunkcję:
- Kordocentezę:
- Biopsję trofoblastu.
Badania prenatalne umożliwiają wykrycie licznych wad wrodzonych i rozwojowych, dzięki czemu jest możliwość podjęcia odpowiedniej terapii jeszcze na etapie życia płodowego. W przypadku zaś poważnych wad genetycznych przygotowanie się rodziców na przyjęcie maluszka potrzebującego specjalnej opieki.
